Kahramanmaraş’ta depremden önce kentin birçok yeri kentsel dönüşüme tabi tutulması için kamu ve belediyeler bazı avantajlar tanımıştı. Ancak çok eski ve ekonomik ömrünü tamamlamış, kentsel dönüşüme ihtiyaç duyan bina sayısı oldukça fazlaydı. Örneğin Alparslan Türkeş Bulvarı’nda bulunan bazı eski binalar yıkılıp yerine yenileri yapılmıştı. Ancak kentsel dönüşüm sınırlı kalmıştı. Çünkü kentsel dönüşüme tabi tutulan binaların altında işyeri varsa, bu müteahhidin işine geliyordu. Esas değerli olan bina altlarında yapılacak olan işyerleriydi. Bu yüzden kentsel dönüşüm oldukça yetersiz kaldımışti.

Ancak 6 Şubat 2023’te gerçekleşen büyük deprem, adeta kendiliğinden kentsel dönüşümün önünü açtı.

Önce Azerbaycan Mahallesi modern şekilde inşa edildi. Ardından Trabzon Bulvarı, kısmen. Hükümet Bulvarı, Zübeyde Hanım Caddesi ve Millî Eğitim Caddesi modern şekilde yenilendi.

Buraya kadar tamam; ancak buralarda inşa edilen konut ve işyerleri, kent insanının gelenek ve göreneklerine göre tasarlanmadı. Kenti temsil eden bu bölgelerdeki hem konutlar hem de işyerleri, ihtiyaçlara uygun biçimde planlanmadı. Mimarlar Odası’nın itirazlarına rağmen bu itirazlar kabul görmedi ve konutların ile işyerlerinin büyük bir bölümü tamamlandı. Konutlar hak sahiplerine verilirken, işyerlerinin kuraları ise çekilmedi. Görüldüğü kadarıyla bu durum çeşitli sorunlar yaratıyordu.

Örneğin ilin ticaretini temsil eden bu bölgelerde işyerlerinin ve üst katlardaki konutların çok küçük olması ister istemez tedirginlik yarattı. Bu semtlerde daha önce büyük mağazalar vardı. Şimdi burada ticaret yapmak isteyenlerin en büyük sorusu, bu küçük işyerlerinde nasıl ticaret yapılacağıdır. Hak sahiplerine teslim edilen konutların balkonlarına “kiralık” ilanlarının asılmış olması da sıkıntıların göstergesidir.

Akan suyu tersine çeviremeyeceğimize göre, işyerlerinin sağından solundan yapılacak ilavelerle, ihtiyaçlara göre yeniden dizayn edilmesi gerekiyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Müdürlüğü’nün bu konuya eğilmesinde fayda var. Aksi hâlde bu işyerlerinde ticaret yapılması zorlaşacak ve ilin ticari hafızası yok olacaktır.

Genellikle bir toplumun ortak kültürünü, değer yargılarını, yaşayış ve davranış özelliklerini, çağdaşlık düzeyini paylaşarak birbirine benzeyen kesim, o toplumun büyük çoğunluğudur. Ortak mantıktan, güzelden ve doğrudan kopuk davranış biçimleri ise o toplumun yerleşik alışkanlıklarıdır.

Toplumun yaşayış alışkanlıkları, dünya görüşleri hakkında bize bilgi veren en sağlam kaynaklar, şüphesiz uzun yıllardan bu yana kuşaktan kuşağa aktarılan halk kültürleridir.

Kahramanmaraş kendi kırsalından göç aldığı için eski anlayış ve yaşam biçimlerinde büyük bir değişiklik olmadı. Eski geleneksel yapı erozyona uğrasa da aile yapısının hâlen korunduğunu ifade etmek gerekiyor.

Kahramanmaraş yeniden inşa ediliyor. Ancak yukarıda bahsettiğimiz gibi ilimizin kendine has özellikleri göz önüne alınarak inşa edilseydi daha iyi olmaz mıydı?