Günümüz dünyasında “olmak” ile “gibi görünmek” arasındaki fark kendini net şekilde gösteriyor. Biz gerçekten kendimiz miyiz, yoksa bizden bekleneni yaparak sahte bir şekilde mi davranıyoruz?

Psikoloji, bu soruya yıllar önce bir isim verdi: sahte benlik.

Sahte Benlik Nedir?

Sahte benlik, bireyin kendini korumak ya da sevilmek için geliştirdiği dışa dönük bir “rol”dür. Donald Winnicott’a göre, çocuk duygularını ifade ettiğinde anlaşılmıyorsa, zamanla uyumlu, sessiz ve kabul gören bir yapı geliştirir: Sahte benlik.

Heinz Kohut ise bu yapıyı, çocuklukta yeterince “aynalanmadığımızda”, yani duygu ve varlığımız onaylanmadığında, geliştirdiğimiz “gösterişli ama kırılgan” bir benlik olarak tanımlar.

Sosyal Medyada Sahte Benlik

Ayşe, Instagram’da hep mutlu, enerjik ve “pozitif” görünüyor. Ama gerçek hayatta sık sık ağlıyor, kendini yalnız hissediyor. İçindeki üzüntüyü dışarıda gösteremez çünkü “iyi görünme” baskısı ağır basıyor.

→ Ayşe’nin sosyal medyadaki hali, sahte benliktir. Oysa gerçek kendiliği belki de sessiz, kırılgan ama içten biridir.

İş Yerinde Sahte Benlik

Ali, iş yerinde herkesin gözdesi. Sessiz, uyumlu, mükemmel çalışıyor. Ama bir gün “Ben gerçekten bu muyum?” diye soruyor kendine. Çünkü yıllardır tek yaptığı şey, çatışmadan kaçınmak.

→ Ali’nin iş yerindeki benliği, hayatta kalmak için geliştirdiği maskedir. Gerçek benliği henüz ortaya çıkma cesareti bulamamıştır.

İlişkilerde Sahte Benlik

Ela, ilişkisinde hep karşı tarafı mutlu etmeye çalışıyor. Kendi sevdiği şeyleri söylemeye çekiniyor. “Ya beni sevmezse?” korkusuyla hareket ediyor.

→ Ela’nın ilişkideki hali, Winnicott’un tanımıyla spontane yaşantıdan uzak, başkası için şekillenmiş sahte benliktir.

Gerçek Kendilik Ne Zaman Ortaya Çıkar?

- Duygularımız yargılanmadan dinlendiğinde

- “Hayır” dediğimizde bağlarımız kopmadığında

- Kendi kararlarımızla hareket ettiğimizde

- Başkalarının beklentilerinden özgürleştiğimizde

- İç sesimizi bastırmadan konuşabildiğimizde

- Hata yapıp sevilmeye devam ettiğimizde

İşte o zaman maskeler düşer, ve biz gerçekten “biz” oluruz.

Kişi Gerçek Kendiliğini Nasıl Bulur?

Gerçek kendilik, bir arayışın değil, bir hatırlayışın ürünüdür. Çocukken olduğumuz o saf, dürüst, doğrudan varoluşun yeniden canlanmasıdır.

Gerçek kendiliğe ulaşmak; sahte olanı suçlamak değil, onun bizi korumaya çalıştığını kabul etmekle başlar. Sahte benlik yıllarca bize hizmet etti — ama artık yük haline geldiğinde, onu minnetle bırakabiliriz.

Kişi gerçek kendiliğini bulmak için şu adımları atabilir:

1. Duygularını bastırmadan hissetmeye izin verir.

2. Kendi istek ve ihtiyaçlarını tanımaya başlar.

3. “Hayır” diyebilme cesareti geliştirir.

4. Yalnız kalmaktan korkmaz, çünkü yalnızlık bazen kendiliğe açılan kapıdır.

5. Ve gerekirse bir terapist eşliğinde sahte benlik katmanlarını yavaşça soyar.

Çünkü gerçek kendilik gürültülü değil;

Sessizdir, sakindir ve derindir.

Ve o sesi duymaya başladığında, artık rol yapmazsın.

Kendin olursun.