Kahramanmaraş Türkiye’nin en büyük 1000 firması arasında 40 şirketi bulunan sanayi şehridir. Sektör çeşitliliği ve ihracat rakamlarıyla göz kamaştıran şehirde deprem nedeniyle üretim durma noktasına gelmişti. Depremin üzerinden geçen iki aylık süre sonunda gelinen noktada Kahramanmaraşlı sanayiciler kısa sürede toparlanıp yaşadıkları acıya rağmen kaldıkları yerden devam etmek için tüm güçleriyle çabalıyorlar.
Tekstilin kalbi olan şehrimiz, özellikle 1984 yılından sonra yatırım ortamıyla sanayi kenti kimliğine büründü. Farklı kapasite büyüklükleriyle 500 fabrika ve yaklaşık 200 binden fazla kayıtlı çalışanının bulunduğu Kahramanmaraş’ın 2022 yılı toplam ihracat rakamı 1 milyar 464 milyon dolar.
Gerek dünyadaki karışıklıklar gerekse enerji fiyatlarındaki dalgalanmalar nedeniyle 2022 yılında zorlanan tekstil sektörü 2023 yılında yeni yeni toparlanma sürecine girdi derken bu seferde depremle karşı karşıya kaldı. Kahramanmaraş ihracatının yüzde %86’snı oluşturan ve 50 bin kişiye istihdam sağlayan sektör için deprem sonrasında arz- talep dengesi ve ürün tedarik zincirinde sıkıtılar yaşanıyor. Yaşanan fiziki yıkım neticesinde az hasarlı olanlar yarım veya düşük kapasite ile çalışmaya başladı. Kademeli olarak arkasından orta hasarlı olanlarda bir müddet sonra kısmen üretime geçeceklerdir. Fakat tamamen yıkılan işletmelerin ayağa kalkması işletme sahiplerine göre 1-1,5 yılı bulacak.
Tekstilin dışında çelik mutfak eşyaları üretiminde de %60’lık payla Türkiye’de ilk sırada bulunuyor. Bakır, alüminyum, granit, teflon, döküm, çelik malzemelerle üretimin yapıldığı şehirde faaliyet gösteren 800 civarında işletmenin 500’ü zarar görmüş durumda. Aileleriyle birlikte 150 bin kişinin geçimini sağlayan sektör, 80 ülkeye mutfak eşyaları ihracatını gerçekleştiriyor. Bugünlerde ise %5 gibi küçük bir oranda üreticiler dükkanlarında ve çeşitli alanlarda yeniden kısmı olarak üretime başlamış durumda.
Kahramanmaraş’ta deprem sonrası büyük zarar gören bir diğer sektör olan kuyumculukta 700 kuyumcu atölyesinin üretimi durdu. Altınşehir Kuyumcukent Sitesinde bulunan işyerleri ve pahada ağır makineler zarar gördü. Bu durumda 10 bin kişi bir anda işsiz kaldı, ürünlere ülke genelinde talep yoğunluğu oluştu. Dolayısıyla mücevher işçiliği ücretleri %30-35 dolaylarında artış gösterdi. Açık ve net görülmekte ki Kahramanmaraş’ta ki altın takı üretimi Türkiye için büyük önem arz etmektedir ve aksaması tüm dengeleri değiştirmektedir. Bundan sonraki süreçte orta hasarlı olan site için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile ortak güçlendirme çalışmalarına başlanıldı. İşyerlerinin yeniden kullanılabilir duruma gelmesi sürecinde atölyelerin üretime devam edebilmesi için geçici çözümler oluşturuluyor.
Kahramanmaraş’ın Türkiye’de birinci sırada olduğu diğer bir sektör alabalık üretimidir. Somon üretiminde ise üçüncü sırada bulunuyor. “Denize kıyımız yoksa, barajlarımız var” diyerek kıyı tesislerinde alabalık ve somon üretimi yaparak aralarında Katar, Hollanda, Rusya ve Arap ülkelerinin bulunduğu yaklaşık 54 ülkeye ihracat gerçekleştiriyor. Ayrıca ülkemizin en büyük alabalık işleme tesisi de Kahramanmaraş’ta bulunuyor. Fakat ne yazık ki deprem bu sektörü de ciddi etkiledi. Birçok tesis zarar gördü ve ilk günlerde yaşanan su kesintisi nedeniyle toplu balık ölümleri gerçekleşti. Geçtiğimiz yıl 17 milyon ton üretim yapan şehirde bu sene için öngörülen kapasite ancak 10 milyon civarında. Sağlanacak desteklerle üreticilerin 2024 yılı için hedefi 20 milyon ton üretim gerçekleştirmektir.
Son olarak, hepimiz depremin ilk anlarından başlayarak yazılı ve görsel medya aracılığıyla Kahramanmaraş’tan haber alabilmek için çırpınıp durduk. Oysa tıpkı diğerleri gibi gazete, televizyon ve radyo kanallarının bulunduğu binalar da ağır hasar almıştı. İnternet ve elektrik altyapısının zarar görmesi, haber ekipmanlarının enkaz altında kalması ve zarar görmesi ve çalışılacak bir alanın olmaması haberciliği ve yayıncılığı kesintiye uğrattı. Yerel gazetelerin ofislerinin bulunduğu binaların büyük çoğunluğu kullanılamaz hale geldi. Matbaalar zarar gördüğü için şehirde bulunan gazeteler basılamadı. Fakat gazeteciler, tüm bu zorlu koşullara rağmen Kahramanmaraş’ta felaketin boyutlarını kamuoyuna canla başla aktarmaya çalıştı/çalışıyor. Bir kısmı gazeteciler için kurulan çadırda bir kısmı da işyerlerini sağlam olan yerlere taşıyarak basının devamlılığı adına mücadele veriyor. Fakat çadır ve konteyner gibi geçici barınma yerlerinde gazeteciliğin sürdürebilirliği güç olduğundan gazetecilerimiz için mekan temin edilmesi ve teknik ekipman desteği sağlanmalıdır.
Kahramanmaraş’ın ayağa kalkma mücadelesi takdire şayan. Lakin işletmelerin tam kapasite üretime geçmesi için devlet desteği, teşvikler ve vergi indirimleri gibi kolaylaştırıcı faktörler şart!
Sanayi şehri Kahramanmaraş’ın yaraları sarılacaksa iş dünyasından başlanarak yapılması gerekir.
Devam edecek…
