Sigaranın Gerçek Yüzü: Bırakıldığında Depresyon ve Kaygıda Belirgin Azalma Gözleniyor
Uzman uyarıyor: “Sigara stresi azaltmaz, tam tersine artırır”
Dünya Sağlık Örgütü’nün öncülüğünde her yıl 31 Mayıs’ta düzenlenen Dünya Tütünsüz Günü, bu yıl da tütün ürünlerinin hem fiziksel hem de psikolojik zararlarına dikkat çekiyor. Memorial Antalya Hastanesi Psikiyatri Bölümü’nden Uzm. Dr. Fatma Arkaz, tütün bağımlılığına dair toplumda yerleşmiş bazı yanlış inançların bireylerin sigarayı bırakma motivasyonunu olumsuz etkilediğini belirtti.
Sigaranın yalnızca bedeni değil, ruh sağlığını da derinden etkilediğini vurgulayan Dr. Arkaz, yapılan bilimsel çalışmaların sigarayı bırakmanın depresyon, anksiyete ve stres gibi ruhsal bozuklukları uzun vadede azalttığını ortaya koyduğunu söyledi.
"Bağımlılık bir irade değil, bir sağlık sorunudur"
Tütün bağımlılığının çoğu zaman "zayıf irade" ile ilişkilendirildiğini ifade eden Uzm. Dr. Fatma Arkaz, bu yaklaşımın hem bilimsel gerçeklerden uzak hem de birey üzerinde baskı yarattığını dile getirdi. Arkaz, “Bağımlılık bir karakter zafiyeti değil, bir beyin hastalığıdır. Davranışsal, psikolojik ve biyolojik etkenlerin bir araya gelmesiyle oluşur” dedi.
Yanıltıcı inanç: “Sigara stresi azaltır”
Toplumda yaygın olarak inanılan "sigara rahatlatır" görüşünün son derece yanıltıcı olduğunu belirten Dr. Arkaz, nikotinin beyinde geçici bir rahatlama sağladığını; ancak bu etkinin esasen nikotin yoksunluğunun giderilmesiyle oluştuğunu anlattı.
“Sigara içmeyen biriyle kıyaslandığında, sigara içen birinin kortizol düzeyleri daha yüksektir. Bu da stresin aslında daha fazla hissedilmesine yol açar. Dolayısıyla sigara, bir rahatlama aracı değil; stres kaynağıdır” ifadelerini kullandı.
“Sigarayı bırakmak, depresyon ve anksiyete belirtilerinde kalıcı azalma sağlar”
Sigarayı bırakan bireylerde zamanla stres, kaygı ve depresyon düzeylerinde anlamlı düşüş yaşandığını ifade eden Arkaz, şu değerlendirmede bulundu:
“Bazı bireyler bırakma sürecinin ilk günlerinde duygudurum dalgalanmaları yaşayabilir. Bu doğal ve geçici bir evredir. Ancak uzun vadede sigarayı bırakan kişilerde yaşam doyumu artar, anksiyete ve depresyon düzeyleri ise düşer. Bırakma süreci doğru destekle yönetildiğinde bireyin psikolojik iyiliği artar.”
“Keyif için içilen her sigara bağımlılığa dönüşebilir”
Nikotinin bağımlılık oluşturma hızına dikkat çeken Arkaz, beyin ödül mekanizmasını kısa sürede etkileyen bu maddenin kişiyi kontrol altına aldığını söyledi. "Sadece alışkanlık" olarak görülen durumun aslında ciddi bir bağımlılığa işaret ettiğini dile getiren uzman, özellikle çay, kahve molası gibi rutinlerle sigaranın eşleşmesinin alışkanlığı pekiştirdiğini kaydetti.
Elektronik sigara çözüm değil, yeni bir bağımlılık riski
Son yıllarda gençler arasında yaygınlaşan elektronik sigaraların da bağımlılık oluşturduğunu vurgulayan Arkaz, "Elektronik sigaralar daha az zararlı olarak lanse edilse de, nikotin içeriği nedeniyle bağımlılığın sürmesine neden olur. Ayrıca bu cihazlardaki aroma vericiler ve kimyasalların uzun vadeli etkileri halen bilinmemektedir" dedi.
"Sigarayı bırakmak kilo aldırmaz, yaşam kalitesini artırır"
Bazı bireylerin sigarayı bırakma konusundaki en büyük çekincelerinden biri olan kilo alma korkusuna da açıklık getiren Dr. Arkaz, nikotinin iştahı baskılayan etkisinin çok sınırlı olduğunu söyledi. “Kilo artışı çoğunlukla sigaranın yerini abur cubur tüketiminin almasıyla ilgilidir. Doğru beslenme ve egzersizle bu durum kolaylıkla yönetilebilir” dedi.
"Hedef azaltmak değil, tamamen bırakmak olmalı"
Sigarayı azaltmanın tek başına yeterli olmadığını ifade eden Arkaz, “Günde 1 sigara bile kalp ve damar hastalıkları riskini artırır. Nikotin bağımlılığı sürdüğü sürece birey eski alışkanlıklarına dönmeye eğilimlidir. Bu nedenle bırakma sürecinin hedefi tam bırakma olmalıdır” şeklinde konuştu.
"Dünya Tütünsüz Günü, yeni bir başlangıç olabilir"
Dr. Fatma Arkaz, 31 Mayıs Dünya Tütünsüz Günü’nün bireyler için önemli bir dönüm noktası olabileceğini ifade ederek, “Bu özel günler, bırakma kararı için güçlü bir motivasyon kaynağıdır. Doğru bilgi, profesyonel destek ve kararlılıkla her birey sigarayı hayatından çıkarabilir” çağrısında bulundu.
