Temiz Hava Hakkı Platformu’nun her yıl hazırladığı ve Türkiye’nin hava kalitesi durumunu gözler önüne seren Kara Rapor 2024, Kahramanmaraş özelinde endişe verici veriler sundu. Rapora göre kentte hem partikül madde (PM10) hem de azot dioksit (NO₂) düzeyleri, insan sağlığı için kritik seviyelerde seyrediyor. Bu kirlilik seviyesi, özellikle solunum yolu hastalıkları, kalp-damar problemleri ve kanser risklerini artırıyor.
Kahramanmaraş, PM10 Ortalamasında Türkiye’nin En Kirli 2. İli
Raporda, 2023 yılında PM10 ortalamasının en yüksek olduğu iller sıralamasında Kahramanmaraş 2. sırada yer aldı. Bu, havadaki toz, kurum ve kimyasal partiküllerin insan sağlığını tehdit edecek seviyelere ulaştığı anlamına geliyor.
PM10 Yıllık Ortalaması:
Ulusal sınır değer olan 40 µg/m³ aşılmış durumda. Dünya Sağlık Örgütü’nün önerdiği kılavuz değer olan 15 µg/m³’ün ise neredeyse üç katı.
Ulusal sınır değer olan 40 µg/m³ aşılmış durumda. Dünya Sağlık Örgütü’nün önerdiği kılavuz değer olan 15 µg/m³’ün ise neredeyse üç katı.
NO₂ Kirliliğinde de Sınırlar Aşıldı
Sadece partikül maddeler değil, azot dioksit (NO₂) kirliliği açısından da Kahramanmaraş, en sorunlu iller arasında yer aldı. Rapora göre, NO₂ kirliliğinde DSÖ’nün belirlediği 24 saatlik ortalama 25 µg/m³ sınırı en çok aşan 10 ilden biri de Kahramanmaraş oldu.
NO₂, ağırlıklı olarak trafik ve sanayi kaynaklı fosil yakıt tüketimi sonucu oluşuyor. Kronik maruz kalma durumunda solunum hastalıkları, astım ve kalp problemleriyle ilişkilendiriliyor.
Ölüm Riski Artıyor: PM2,5 Düzeyleri Nedeniyle Erken Ölümler Önlenebilir
Raporda yer alan sağlık etki değerlendirmesi sonuçlarına göre, Türkiye genelinde 2022 yılında hava kirliliğine bağlı yaklaşık 68 bin 440 ölüm gerçekleşti. PM2,5 değerlerinin DSÖ standartlarına indirilmesi durumunda, bu ölümlerin önemli bir kısmının önüne geçilebileceği vurgulandı.
Kahramanmaraş özelinde bu riskin özellikle ağır sanayinin yoğun olduğu bölgelerde arttığı, buna karşın hava kalitesi izleme sistemlerinin yetersiz kaldığı belirtildi.
Sanayi Bölgelerinde Ölçüm Yapılmıyor
Raporda dikkat çeken bir diğer nokta da Kahramanmaraş’taki sanayi bölgelerinde partikül madde izlemesinin sistematik olmaması. Türkiye genelinde olduğu gibi Kahramanmaraş’ta da özellikle fosil yakıt kullanan sanayi tesislerinin yoğunlaştığı bölgelerde yeterli izleme yapılmadığı için gerçek hava kirliliği düzeyi tam olarak ölçülemiyor.
THHP'den Çözüm Önerileri
Temiz Hava Hakkı Platformu, Kahramanmaraş gibi hava kirliliğiyle mücadele eden iller için şu önerilerde bulunuyor:
-
PM2,5 için ulusal bir limit değeri belirlenmeli ve yürürlüğe alınmalı.
-
Özellikle sanayi bölgelerinde düzenli ve şeffaf hava kalitesi izleme yapılmalı.
-
Fosil yakıtlardan çıkış stratejisi oluşturulmalı.
-
Hava kirliliğinin sağlık etkileri için saha araştırmaları yapılmalı.
-
Proje onay süreçlerinde sağlık etki analizleri zorunlu hale getirilmeli.
Muhabir: MÜCAHİT KIR
