Mutlak Butlan Ne Demek?
"Mutlak butlan", Latince "null and void ab initio" ifadesinin Türkçe karşılığıdır. Hukuki işlemin yapıldığı andan itibaren hiçbir hüküm doğurmaması, yani en baştan geçersiz sayılmasıdır. Bu tür işlemler, hukuka açıkça aykırı ve kamu düzenine zarar veren durumlarda söz konusu olur. Mahkemeler tarafından re’sen (kendiliğinden) geçersizliği dikkate alınabilir, yani taraflardan birinin itiraz etmesine bile gerek yoktur.
Hangi Kanunlarda Yer Alır?
Türk Medeni Kanunu (TMK) Madde 145: Örneğin, hısımlık ilişkisi bulunan kişilerin evlenmesi veya mevcut evlilik varken yeni evliliğe kalkışılması durumunda evlilik mutlak butlanla geçersiz sayılır.
Türk Borçlar Kanunu (TBK) Madde 27: Sözleşmenin konusu imkânsız veya hukuka/ahlaka aykırı ise sözleşme mutlak butlanla hükümsüzdür.
CHP Kurultay Davasında Mutlak Butlan Gerekçeleri Nelerdir?
CHP 38. Olağan Kurultayına ilişkin dava sürecinde mutlak butlan iddiaları, kurultayın baştan itibaren yok hükmünde sayılması için ileri sürüldü. Başlıca gerekçeler şunlar:
1. Usulüne Uygun Delegasyonun Oluşmaması
Kurultayda oy kullanan delegelerin seçimi parti tüzüğü ve yasalarla uyumlu yapılmadı, delegasyon meşru temele dayanmadı. Bu durum kurultayın hukuki geçerliliğini ortadan kaldırır.
2. Kurultay Çağrısının Usule Aykırı Yapılması
Kurultayın ilan süresi, zamanlaması ve delege bilgilendirilmesi eksik veya yanlış yürütüldü. Usule aykırı çağrı, kurultayın geçersiz sayılması için yeterlidir.
3. Seçim Sürecinde İtirazlara Yer Verilmemesi
Kurultayda yaşanan hukuki ve teknik sorunlara yönelik itirazların dikkate alınmaması, seçim güvenliğini ve adil oylama ortamını zedeledi.
4. Kurultay Günü Tüzüğün Uygulanmaması
Kurultayda CHP Parti Tüzüğü hükümlerine aykırı hareket edildi, bazı maddeler ihlal edildi. Bu ihlaller mutlak butlan gerekçesi olarak gösterildi.
5. Kamu Düzenine Aykırılık
Kamu düzenini zedeleyen, demokratik meşruiyeti ortadan kaldıran bu ihlaller, kurultayın mutlak butlanla geçersiz sayılması talebinin temel dayanağıdır.
Sonuç ve Önemi
Davacılar, yukarıdaki gerekçelerle mahkemeden CHP Kurultayı’nın mutlak butlanla geçersiz sayılmasını ve yönetim kadrolarının görevden alınmasını talep ediyor. Mahkemenin vereceği karar, partinin iç dengeleri ve genel siyaset üzerinde kritik etkiye sahip olacak.
Kısa Özet
Mutlak butlan, hukuka ve kamu düzenine açıkça aykırı işlemlerin baştan geçersiz sayılmasıdır. CHP Kurultay Davası’nda, kurultayın usul ve tüzük hükümlerine aykırı yapıldığı, seçim güvenliğinin sağlanmadığı, kamu düzeninin zedelendiği gerekçeleriyle bu kavram öne çıktı.
