İsrail’in efsanevi Mossad ajanı Eli Cohen, 1960’ların başında Suriye’de yürüttüğü başarılı istihbarat operasyonlarıyla 1967 Altı Gün Savaşı'nın seyrini değiştirdi. Ancak, yakalanması ve idam edilmesiyle de tarihe geçti. İşte Eli Cohen’in hayatı, casusluk faaliyetleri ve trajik sonunun perde arkası.
Eli Cohen Kimdir? Gençlik Yıllarından Mossad’a Uzanan Yol
1924 yılında Mısır’ın İskenderiye şehrinde doğan Eli Cohen, Yahudi bir aileden geliyordu. Arapça, İngilizce ve Fransızca dillerine hakimiyeti sayesinde kısa sürede istihbarat dünyasının dikkatini çekti. 1957’de İsrail’e göç eden Cohen, burada Mossad tarafından keşfedilerek özel eğitim aldı. Kısa sürede üst düzey bir ajan olarak yetiştirilen Cohen, 1960’ların başında kritik bir görevle Suriye’ye sızmak üzere görevlendirildi.
Suriye Görevi ve Casusluk Faaliyetleri
Kendini Lübnan doğumlu Müslüman iş insanı “Kamel Amin Thabet” olarak tanıtan Cohen, Arjantin’de Suriyeli diaspora içinde güven kazandıktan sonra 1962’de Şam’a geçti. Lüks yaşam tarzı ve geniş sosyal çevresiyle kısa sürede Suriye’nin siyasi ve askeri elitlerine yakınlaştı. Geleceğin Suriye Devlet Başkanı Emin el-Hafız dahil birçok önemli isimle kurduğu bağlantılar, kritik savunma bilgilerine ulaşmasını sağladı.
Golan Tepeleri başta olmak üzere birçok hassas askeri nokta hakkında topladığı istihbaratı gizli telsiz yayınları aracılığıyla Tel Aviv’e aktardı. Cohen, Suriye ordusunun stratejik noktalarını ve zayıf yönlerini İsrail’e eksiksiz bildirdi.
İstihbaratın Zirvesi: 1967 Altı Gün Savaşı’na Etkisi
Eli Cohen’in topladığı bilgiler, 1967 Altı Gün Savaşı’nda İsrail ordusunun Golan Tepeleri ve çevresindeki Suriye mevzilerini hızlı ve etkili şekilde vurmasını sağladı. Cohen’in önerisiyle askerlerin dinlenme alanlarına ağaç dikilmemesi, İsrail’in hedefleri net biçimde tespit etmesine olanak tanıdı. Bu başarı, onu İsrail istihbarat tarihinin en önemli figürlerinden biri haline getirdi.
Yakalanması ve İdam Edilmesi
Cohen’in en büyük hatası, telsiz yayınlarını her gün aynı saatlerde yapmaya devam etmesiydi. 1965’in Ocak ayında Sovyet yapımı iletişim cihazları sayesinde Suriye istihbaratı, yayınları tespit etti. Şam’daki evine düzenlenen operasyonda çok sayıda gizli belgeyle yakalanan Cohen, ağır işkenceler sonucu tüm faaliyetlerini itiraf etti.
18 Mayıs 1965’te Şam’daki Merce Meydanı’nda halk önünde idam edilen Cohen için İsrail ve uluslararası toplumun diplomatik girişimleri sonuç vermedi. Cohen’in naaşı halen Suriye’de bulunuyor.
Güncel Gelişmeler ve Mirası
İdamının 60. yılı olan 2025’te İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Eli Cohen’e ait 2.500’den fazla belge, kişisel eşya ve el yazısı mektupları Cohen’in ailesine teslim etti. Bu belgeler, Cohen’in hayatına ve istihbarat faaliyetlerine ışık tutuyor. Ancak naaşının iadesi için İsrail-Suriye arasında diplomatik temaslar devam ediyor.
Eli Cohen’in cesareti, zekâsı ve fedakârlığı, Netflix’in “The Spy” dizisiyle yeni nesillere aktarıldı. İsrail’de birçok cadde, okul ve kurum onun adını yaşatıyor.
