Filizlerden Fonksiyonel Gıdaya: ATÜ'den Sağlıklı Beslenmeye Bilimsel Destek
Adana Alparslan Türkeş Bilim ve Teknoloji Üniversitesi’nden dev adım: Filizlerle sağlıklı gıdalar üretilecek, geleneksel ürünler fonksiyonel hale getirilecek
Avrupa destekli bilimsel proje Türkiye’de yürütülüyor
Adana Alparslan Türkeş Bilim ve Teknoloji Üniversitesi (ATÜ), fonksiyonel gıdalar üretimi konusunda dikkat çeken bir projeye ev sahipliği yapıyor. Avrupa Birliği’nin Ufuk 2020 PRIMA Programı kapsamında desteklenen “Yenilebilir Filizlerden Sağlıklı Gıdaya (FEED)” adlı uluslararası projenin Türkiye ayağı, ATÜ Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü bünyesinde yürütülüyor.
2023 yılının Haziran ayında başlatılan ve toplamda 3 yıl sürmesi planlanan projenin yürütücülüğünü Prof. Dr. Zafer Erbay üstlenirken, projede Gıda Mühendisliği’nden Doç. Dr. Levent Yurdaer Aydemir ve Dr. Pelin Salum Erbay ile Maden Mühendisliği Bölümü’nden Doç. Dr. Onur Güven araştırmacı olarak yer alıyor. Ayrıca bir doktora sonrası araştırmacı ve bir doktora öğrencisi de bursiyer olarak projeye katkı sunuyor.
6 ülkeden 10 kurum iş birliği yapıyor
Proje, Türkiye’nin yanı sıra İtalya, İspanya, Almanya, Hırvatistan ve İsrail’den toplam 10 akademik ve bilimsel kurumun iş birliğiyle yürütülüyor. Gıdaların sağlık üzerindeki etkilerinin artırılmasını hedefleyen çalışmada, farklı bitkilerin filizleri incelenerek bu filizlerin sağlıklı beslenmeye olan katkıları araştırılıyor.
Geleneksel tatlar, modern sağlık çözümleriyle buluşacak
Projeye ilişkin bilgi veren Prof. Dr. Zafer Erbay, amaçlarının geleneksel olarak tüketilen gıdalara sağlık açısından faydalı bileşenler ekleyerek, bu ürünleri fonksiyonel hale getirmek olduğunu belirtti. Prof. Dr. Erbay, özellikle ayran ve erişte gibi geleneksel Türk mutfağı ürünlerinin zenginleştirilmesi üzerine yoğunlaştıklarını ifade etti.
“Geliştirdiğimiz tekniklerle, filizlerden elde edilen sağlığa faydalı bileşenleri ince yağ tabakası ve doğal gıda proteinleriyle kaplayarak koruyoruz. Bu şekilde bileşenler üretim ve sindirim sürecinde bozulmadan vücutta hedeflenen yere ulaşabiliyor,” dedi.
Fonksiyonel gıdalarla takviyesiz sağlıklı yaşam hedefleniyor
Fonksiyonel gıdaların, yalnızca beslenme ihtiyacını karşılamaktan öte; bireylerin fiziksel, zihinsel ve ruhsal sağlığına katkı sunduğuna dikkat çeken Erbay, bu gıdalar sayesinde ek besin takviyelerine gerek kalmadan dengeli ve sağlıklı bir yaşamın mümkün olduğunu vurguladı.
“Amacımız insanların yeme alışkanlıklarını değiştirmeden, mevcut tatlara dokunmadan bu tatları daha sağlıklı hale getirmek,” diyen Prof. Dr. Erbay, bu hedef doğrultusunda geliştirilen ürünlerin Akdeniz diyetinin önemli bir parçası olması için gençlere ve çeşitli sosyal gruplara yönelik bilinçlendirme çalışmaları da yürüttüklerini aktardı.
ATÜ laboratuvarları ileri teknolojiyle donatıldı
Proje kapsamında ATÜ laboratuvarlarının, mikro kapsülleme, emülsiyon oluşturma, püskürtmeli kurutma, optimizasyon ve ürün geliştirme gibi ileri düzey teknikler konusunda büyük bir altyapıya sahip olduğu da ifade edildi.
Laboratuvarlarda; püskürtmeli kurutucu, liyofilizatör, mikrodalga vakum kurutucu, yüksek basınçlı homojenizatör, sonikatör, partikül boyut analiz cihazları ve spektrofotometreler gibi çok sayıda gelişmiş cihaz kullanılarak çalışmalar yürütülüyor.
“Fonksiyonel beslenme” alışkanlığı yaygınlaştırılacak
Proje yalnızca teknik gelişmeleri değil, aynı zamanda tüketici alışkanlıklarının dönüşümünü de hedefliyor. Toplumun farklı kesimlerinde farkındalık oluşturarak, sağlıklı ve sürdürülebilir beslenme alışkanlıklarının benimsenmesi için sosyal araştırmalar yapılacak.
Bu kapsamda gençler başta olmak üzere çeşitli yaş gruplarına yönelik bilgilendirici etkinlikler, seminerler ve atölyeler düzenlenerek “fonksiyonel gıdalar” konusundaki bilinç artırılacak.
Geleneksel ürünler geleceğe taşınıyor
Filizlerden sağlığa uzanan bu proje, sadece bilimsel değil kültürel bir değer de taşıyor. Binlerce yıllık beslenme geleneği olan ayran ve erişte gibi ürünlerin, modern bilimin sunduğu imkanlarla daha sağlıklı formlarda yeniden sunulması, Türk mutfağının küresel ölçekte değerini artırma potansiyeli taşıyor.
Projeyle birlikte elde edilen bilimsel verilerin, uluslararası düzeyde akademik yayınlara dönüştürülmesi ve endüstriyel üretim alanlarında uygulanabilir hale getirilmesi de hedefleniyor.
