60 Milyon Kişi Etkileniyor: Demans Küresel Bir Yük Haline Geldi
Bilimsel makalelere göre, günümüzde dünya genelinde 60 milyonu aşkın insan demansla yaşıyor. Her yıl 1,5 milyondan fazla kişi bu hastalık nedeniyle hayatını kaybederken, küresel sağlık sistemlerine maliyeti 1,3 trilyon doları buluyor.
Ancak araştırmacılar, bu hastalığın yalnızca yaşlılıkla değil, çocuklukta edinilen yaşam tarzı ve alışkanlıklarla da şekillendiğini savunuyor.
Genetik mi, Çevresel mi? Bilim İnsanları Erken Yaşlara Dikkat Çekiyor
Science Alert tarafından aktarılan yeni bir çalışmaya göre, Alzheimer ve benzeri nörolojik hastalıkların %45’e kadarı önlenebilir risk faktörleriyle ilişkilendiriliyor.
Araştırmada öne çıkan 14 değiştirilebilir risk faktörü arasında şunlar yer alıyor:
- Obezite
- Yetersiz fiziksel aktivite
- Sigara ve alkol kullanımı
- Düşük eğitim düzeyi
- Sosyal izolasyon
Bu faktörlerin çoğu, bireyin gençlik ve çocukluk yıllarında kazandığı alışkanlıklara dayanıyor. Ergenlikte obez olan bir çocuğun, erişkinlikte de obez kalma ihtimali %80’e kadar çıkıyor.
Beynin Üç Büyük Evresi: Tehlike Çocuklukta Başlıyor Olabilir
Bilim insanları beyin gelişimini üç ana dönemde değerlendiriyor:
- Gelişim evresi (0-25 yaş)
- Stabilite evresi (25-60 yaş)
- Gerileme evresi (60 yaş sonrası)
Uzun süredir yalnızca üçüncü evreye odaklanan sağlık stratejileri, artık ilk evrede atılan temelin ne kadar kritik olduğunu göz önüne alıyor.
Çocukluk ve Ergenlikteki Alışkanlıklar Neyi Belirliyor?
Araştırmalar, çocukluk çağında kazanılan alışkanlıkların, bireyin zihinsel sağlığını doğrudan etkileyebileceğini ortaya koyuyor.
- Sigara ve Alkol: Kullanıcıların büyük bölümü bu alışkanlıklara 18 yaşından önce başlıyor.
- Hareketsizlik: Erken yaşta yerleşen fiziksel pasiflik, tüm yaşamı etkileyebiliyor.
- Beslenme: Yetersiz beslenme, beyin gelişimini olumsuz etkileyebiliyor.
Uzmanlar, çocuklukta edinilen olumsuz davranış kalıplarının, ileriki yıllarda Alzheimer riskini artırabileceğine dikkat çekiyor.
Kişiye Özel Önlem Şart: Topyekûn Sağlık Seferberliği Gerekebilir
Demans riskinin bireysel ve çevresel faktörlere bağlı olarak şekillendiğini belirten bilim insanları, herkes için geçerli tek bir reçete olmadığını vurguluyor.
Uzmanların önerileri arasında şunlar yer alıyor:
- Erken yaşlarda fiziksel aktivitenin artırılması
- Okullarda zihinsel sağlık eğitimlerinin yaygınlaştırılması
- Sağlıklı beslenmenin ailede başlaması
- Ailelere yönelik bilinçlendirme kampanyaları
Alzheimer'a Karşı Mücadele Kreş Yaşında Başlamalı
Araştırmacılara göre, Alzheimer’a karşı en etkili silah, erken farkındalık. Demans artık yalnızca yaşlılığın değil, çocukluk çağındaki ihmallerin de sonucu olabilir.
Eğer bu yaklaşım yaygınlaşırsa, sağlık politikaları yalnızca yaşlıları değil, kreş çağındaki çocukları da kapsayan koruyucu modellerle yeniden şekillendirilebilir.
