Elde edilen veriler, Türkiye’de aile yapısında köklü bir değişimin yaşandığını ortaya koydu. Ortalama hanehalkı büyüklüğü 2008 yılında 4 kişi iken, 2024 itibarıyla 3,11’e geriledi. Ailelerin küçüldüğü bu süreçte, tek kişilik yaşam biçimleri dikkat çekici şekilde artış gösterdi.
En Büyük Haneler Şırnak’ta, En Küçükler Giresun ve Çanakkale’de
Hanehalkı büyüklüğünün en yüksek olduğu il 4,85 kişiyle Şırnak olurken, Giresun ve Çanakkale 2,53 ile listenin en alt sıralarında yer aldı. Şanlıurfa (4,63) ve Batman (4,50) gibi illerde de kalabalık aile yapıları öne çıkarken, Tunceli (2,55) ve Eskişehir (2,59) küçük hane yapısıyla dikkat çekti.
Yalnız Yaşam Yükselişte: Gümüşhane Zirvede
Tek kişilik hanelerin oranı 2016’da yüzde 14,9 seviyesindeyken, 2024’te yüzde 20’ye yükseldi. Gümüşhane yüzde 31,7 ile en yüksek orana sahip olurken, Batman yüzde 11,1 ile listenin sonunda yer aldı. Bu veriler, yalnız yaşamın büyük şehirlerden sonra artık taşra kentlerine de yayıldığını gösteriyor.
Geniş Aileler Azalıyor, Tek Ebeveynli Haneler Artıyor
Tek çekirdek ailelerin oranı yüzde 63,5’e çıkarken, geniş ailelerin oranı yüzde 13,3’e düştü. Tek ebeveyn ve çocuklu haneler ise yüzde 10,9’luk bir paya ulaştı. Bingöl bu kategoride yüzde 13,5 ile zirvede yer aldı. Anne-çocuk haneleri yüzde 8,4, baba-çocuk haneleri ise yüzde 2,6 oranında kaydedildi.
Hanehalkında Yoksulluk Derinleşiyor
2024 yılı itibarıyla Türkiye genelinde yoksulluk oranı yüzde 21,2 olarak hesaplandı. Geniş ailelerde bu oran yüzde 26,9’a kadar çıkarken, tek kişilik hanelerde yüzde 11,7 olarak ölçüldü. Bu fark, hane yapısının ekonomik refahla doğrudan ilişkisini ortaya koydu.
Çocuklu ve Yaşlı Haneler
Hanelerin yüzde 42,8’inde 0-17 yaş arası en az bir çocuk bulunurken, Şanlıurfa yüzde 68,5 ile bu alanda zirveye oturdu. Yaşlı nüfus da hane yapısında önemli yer tutuyor. Türkiye genelinde 1,75 milyon hane yalnız yaşayan yaşlı bireylerden oluşuyor.
Akraba Evliliği Azalıyor, Boşanma Artıyor
Resmi evliliklerde akraba evliliği oranı 2024’te yüzde 8,1’e gerilerken, 2010’da bu oran yüzde 5,9 seviyesindeydi. Şanlıurfa ve Mardin gibi illerde bu oran hâlâ yüksek. Öte yandan 2024 yılında 187 bin 343 çift boşandı. Velayetlerin yüzde 74,4’ü annelere verildi.
Konutlarda En Büyük Sorun: Sızdıran Çatılar
Konutlarda karşılaşılan başlıca sorunlar arasında sızdıran çatı, nemli duvarlar ve çürük pencere çerçeveleri öne çıktı. Hanelerin yüzde 31,3’ü bu tür sorunlardan en az biriyle karşı karşıya. Kendi evinde oturanların oranı yüzde 56,1 olurken, kiracı oranı yüzde 28 olarak açıklandı.
Mutluluk Kaynağı Hâlâ Aile
TÜİK’in Yaşam Memnuniyeti Araştırması’na göre bireylerin yüzde 72,9’u ailelerini en büyük mutluluk kaynağı olarak görüyor. Bu oran çocuklar için yüzde 13,2, eş için yüzde 3,4 ve torunlar için yüzde 1,9 olarak ölçüldü.
Kaynak: İGF