Siloam (Silvan) Yazıtı Nedir? Tablette Ne Yazıyor, İsrail Neden İstiyor?
1880 yılında Kudüs’te bir çocuk tarafından tesadüfen bulunan ve kısa süre sonra Osmanlı yetkilileri tarafından İstanbul’a getirilen Siloam Yazıtı, 145 yıldır hem tarihçilerin hem de uluslararası siyasetin gündeminde.
Siloam Yazıtı Nedir?
MÖ 8. yüzyıla tarihlenen yazıt, antik Yahuda Krallığı döneminde inşa edilen Siloam Tüneli’nin tamamlanmasını belgeleyen taş bir kitabe olarak biliniyor. Kudüs’ün Silvan bölgesinde, bugün Doğu Kudüs sınırları içinde yer alan yazıt, tünelin iki uçtan kazılarak nasıl birleştiğini ve işçilerin koordinasyonunu detaylarıyla anlatıyor. Yaklaşık 2700 yıllık geçmişe sahip yazıt, Paleo-İbranice ile yazılmış olup, dönemin mühendislik ve yazın hayatına dair benzersiz bilgiler sunuyor.
Siloam Yazıtı Neden Önemli?
- Mühendislik Açısından: Tünelin iki uçtan kazılarak ortada birleşmesi, dönemin gelişmiş jeoloji ve hesaplama bilgisine işaret ediyor.
- Arkeolojik ve Dil Bilimsel Açısından: Paleo-İbranice ile yazılmış olan yazıt, İbranice dilinin evrimini anlamak açısından kritik bir belge.
- Politik ve Kültürel Önemi: İsrail için yazıt, Yahudi varlığının Kudüs’teki köklü geçmişini belgeleyen sembolik bir eser olarak öne çıkıyor.
İsrail Siloam Yazıtı’nı Neden İstiyor?
İsrail’in yazıtı talep etmesinin ardında tarihsel, stratejik ve ideolojik nedenler bulunuyor:
- Tarihsel Meşruiyet: Yazıt, Yahudi halkının Kudüs’teki 3000 yılı aşkın tarihine dair somut bir kanıt olarak görülüyor.
- Ulusal Müze Politikası ve Kültürel Haklar: Yurt dışındaki Yahudi miras eserlerini geri alma politikalarının merkezi bir parçası.
- Diplomatik Girişimler: İsrail, yazıt için hem doğrudan hem de dolaylı diplomatik yollarla Türkiye’ye talepler iletmiş durumda. Türkiye ise yazıtın Osmanlı döneminde yasal yollarla getirildiğini belirterek talepleri reddediyor.
Siloam Yazıtında Ne Yazıyor?
Yazıt, tünelin nasıl kazıldığını ve işçilerin birbirine nasıl ulaştığını anlatıyor:
"...Ve kazıcılar birbirlerine doğru ilerlediler. Kazma darbelerinin sesi geldiği zaman, bir adam seslendi ve [öbür taraftaki] adam cevap verdi. Ve onlar [toprağı] kazdılar ve su akmaya başladı..."
Bu satırlar, yalnızca mühendislik başarısını değil, aynı zamanda antik dönemde kolektif üretim anlayışını da gösteriyor.
Siloam Yazıtı Nerede Korunuyor?
Bugün yazıt, İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde sergileniyor. 1882’de Osmanlı döneminde İstanbul’a getirilen eser, Müze-i Hümayun koleksiyonuna dahil edildi. Yazıt, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile MİT gibi kurumlar tarafından korunuyor. Ancak bazı bölümler halka kapalı durumda.
