Siyasi hayatı boyunca kadın ve Kürt hakları konularında simge isimlerden biri hâline gelen Leyla Zana, geçmişteki söylemleri ve aldığı cezalarla zaman zaman yeniden gündeme geliyor. TBMM’de Kürtçe yemin ederek Türkiye tarihinde bir ilke imza atan Zana’nın hayatı, politik duruşu ve yaşadıkları sık sık tartışma konusu oluyor. Peki, Leyla Zana kimdir? Kaç yaşında ve nerelidir? İşte detaylı biyografisi...
LEYLA ZANA KİMDİR? SİYASİ HAYATI NASIL BAŞLADI?
Leyla Zana, 1961 yılında Diyarbakır’da dünyaya geldi. Hayatına erken yaşta evlilik ve zor koşullar damga vurdu. Henüz 14 yaşındayken, kendisinden 21 yaş büyük olan kuzeni ve dönemin Diyarbakır Belediye Başkanı Mehdi Zana ile evlendi. 12 Eylül askeri darbesi sonrası eşi tutuklanınca, Zana siyasete daha aktif bir şekilde yönelmeye başladı.
1987 yılında İnsan Hakları Derneği Diyarbakır Şubesi'nin kurucularından biri oldu. Aynı dönemde Yeniülke gazetesinde gazetecilik yaptı. Toplumsal eşitsizlikleri gündeme taşıyan yazılarıyla dikkat çekti. 1991 genel seçimlerinde Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) listesinden Diyarbakır milletvekili seçildi. Ancak TBMM'de Kürtçe cümleyle yemin etmesi, siyasi hayatında dönüm noktası oldu. Yaptığı bu konuşma, uzun sürecek hukuki süreçlerin ve cezaevi yıllarının başlangıcıydı.
HAPİS CEZALARI, ÖDÜLLER VE ULUSLARARASI DESTEK
1994 yılında milletvekilliği dokunulmazlığı kaldırılan Zana, aynı yıl tutuklandı ve yasadışı örgüt üyeliği suçlamasıyla 15 yıl hapis cezası aldı. Uluslararası kamuoyu, bu süreçte kendisine yoğun destek verdi. 1995’te Avrupa Parlamentosu tarafından verilen Sakharov Düşünce Özgürlüğü Ödülü’ne layık görüldü.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kararı doğrultusunda yeniden yargılandı ancak serbest bırakılması yıllar aldı. 8 Haziran 2004’te Ankara Merkez Cezaevi’nden tahliye edildi. Cezaevi süreci boyunca hem Türkiye’de hem de yurtdışında birçok insan hakları örgütü Zana’nın serbest bırakılması için kampanyalar yürüttü.
MECLİS'E DÖNÜŞÜ VE YENİDEN YARGILANMA SÜREÇLERİ
2007 yılında Diyarbakır’da yaptığı bir konuşma, Zana'nın yeniden yargılanmasına neden oldu. Terörle Mücadele Kanunu kapsamında çeşitli davalarda toplamda 10 yılı aşan hapis cezalarına çarptırıldı. Ancak Yargıtay ve yerel mahkemeler süreç içinde birçok kararı bozdu veya erteledi.
Zana, 24. Dönem TBMM'de Diyarbakır, 25. ve 26. Dönem’de ise Ağrı milletvekili olarak görev yaptı. Parlamentoda bulunduğu süre boyunca ana dili, kadın hakları ve Kürt meselesi gibi konularda yaptığı çıkışlarla kamuoyunun dikkatini çekmeye devam etti.
LEYLA ZANA KAÇ YAŞINDA, NERELİDİR?
3 Mayıs 1961 doğumlu olan Leyla Zana, 2025 yılı itibarıyla 64 yaşındadır. Diyarbakır doğumlu olan Zana, Kürt kökenli bir aileden gelmektedir. Hayatı boyunca doğduğu topraklara ve toplumsal meselelerine bağlı kalarak siyaset üretmeye çalıştı. Bugün hâlâ Türkiye siyasetinde çok sayıda kişi tarafından simgesel bir figür olarak görülmektedir.
