Kahramanmaraş’ta halk edebiyatının önemli bir parçası olan tekerlemelerde, ilk bakışta anlamı çözülemeyen kelimeler mercek altına alındı. AB projesi kapsamında derlenen “Tek Tek Tekerleme/Kahramanmaraş Tekerlemeleri” kitabı, 32 farklı tekerlemede geçen 47 gizemli kelimeyi araştırmak için temel kaynak olarak kullanıldı.
Araştırmanın ilk aşamasında, kelimelerin sözlüklerdeki anlamları incelendi. Sonrasında lise öğrencileri ve kırk yaş üstü Kahramanmaraşlılarla yapılan görüşmelerle kelimelerin halk arasındaki bilinirliği ve kullanımı değerlendirildi. Genç nesil arasında bu kelimelerin çoğu unutulmuş ya da anlamları doğru tahmin edilemezken, yaşlı nesil kelimelerin kökeni ve anlamlarını daha doğru şekilde hatırladı.
Çalışmanın sonuçlarına göre, 47 kelimeden 31’inin anlamı sözlüklerde ve halk arasında bilinirken, 16 kelimeyi halkın verdiği bilgiler ışığında anlamlandırmak mümkün oldu. Örneğin “hazara huzara” kelime grubu, halk arasında nazar anlamında kullanılırken, “domnini” oyuna çağrı amacıyla “haydi” anlamında tercih ediliyor. Bazı kelimeler ise tamamen kafiye ve ahenk amacıyla tekerlemelere eklenmiş.
Araştırmalar, tekerlemelerdeki kelimelerin kökeninin eski Şaman dualarına kadar uzandığını ortaya koyuyor. Bu durum, günümüzde anlamı unutulmuş kelimelerin tekerlemelere renk ve ritim kattığını gösteriyor. Tekerlemelerin, çocuk oyunlarından dini törenlere, masallardan halk hikâyelerine kadar geniş bir kullanım alanına sahip olduğu da araştırmada vurgulandı.
Uzmanlar, bu kelimelerin hiçbirinin anlamsız olmadığını, sadece günümüzde görev ve anlamlarının unutulduğunu belirtiyor. Halk edebiyatında tekerlemeler, hem eğlenceli hem de kültürel miras taşıyan bir form olarak önemini koruyor.
