Türkiye’nin doğusundaki Aras Kuş Cenneti’nde uydu vericisiyle takibe alınan bir bozkır şahini, 2,5 yılda tam 28 ülke gezdi, 103 bin 456 kilometre kanat çırparak adeta dünyayı turladı.
KuzeyDoğa Derneği’nin Iğdır’ın Tuzluca ilçesine bağlı Yukarı Çıyrıklı Köyü’ndeki Aras Kuş Araştırma ve Eğitim Merkezi'nde yürüttüğü çalışmalar, doğanın muazzam göç hikâyelerinden birine tanıklık etti.
Uydu Vericili Şahin 28 Ülke Gezdi
KuzeyDoğa ekibi, 9 Nisan 2023’te ağlara takılan bir bozkır şahinine (Buteo buteo vulpinus) uydu vericisi takarak yeniden doğaya saldı.
O günden bu yana kuşun sinyalleri titizlikle izlendi ve elde edilen veriler doğa bilimcileri hayran bıraktı.
Şahin, göç rotasında Türkiye’nin yanı sıra Botsvana, Zimbabve, Zambiya, Kongo, Tanzanya, Burundi, Ruanda, Uganda, Kenya, Güney Sudan, Etiyopya, Sudan, Cibuti, Yemen, Suudi Arabistan, Eritre, Mısır, İsrail, Ürdün, Lübnan, Irak, Suriye, Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan, Kazakistan ve Rusya üzerinden geçti.
Yani bir başka deyişle, üç kıtayı birleştiren 28 ülkeyi aşarak gökyüzünde kıtalararası bir yolculuk yaptı.
5.987 Metreye Uçtu, 109 Km Hıza Ulaştı
Uydu verilerine göre, bozkır şahini en yüksek uçuşunu 5.987 metre irtifada, en hızlı uçuşunu ise saatte 109 kilometre hızla gerçekleştirdi.
Uzmanlara göre bu değerler, türünün dayanıklılığını ve uzun mesafe adaptasyonunu gözler önüne seriyor.
Kuşun dikkat çeken bir diğer davranışı ise büyük su kütlelerinin üzerinden geçmemesi oldu.
Azerbaycan’daki Hazar Denizi, Uganda’daki Victoria Gölü ve Mısır’daki Kızıldeniz gibi devasa alanların üzerinden doğrudan geçmek yerine, etraflarından dolaşarak ilerlediği tespit edildi.
Kıtalararası Gidiş Geliş: 10 Bin Kilometrelik Hat
Rusya’nın kuzeyindeki Hantı-Mansi bölgesi ile Afrika’daki Botsvana’nın Palapye şehri arasında yaklaşık 10 bin kilometrelik mesafeyi kapsayan bu güzergâhı, şahinin 2,5 yılda tam dört kez gidip geldiği belirlendi.
2025 yılının sonbaharında kuzeye veda eden şahin, 14 Eylül 2025’te Artvin’in Borçka ilçesi üzerinden Türkiye’ye giriş yaptı.
İki gün içinde Kilis sınırlarından Suriye’ye geçerek yeniden Afrika yolculuğuna başladı. Yaklaşık bir ay sonra Zambiya’nın Mkushi bölgesine ulaştı ve kışı geçirmek üzere güney yarımküreye indi.
Baharda Yeniden Kuzeye Dönecek
Kuzeyde havaların ısınmasıyla birlikte, bu şahinin tekrar kuzey yarım küreye dönüşe geçmesi bekleniyor.
Uydu verileri, kuşun rotasını neredeyse milimetrik doğrulukla ortaya koyarak doğa araştırmacılarına eşsiz bilgiler sağlıyor.
“Aras Kuş Cenneti, Dünyanın En Değerli Kuş Alanlarından”
KuzeyDoğa Derneği Başkanı, Koç ve Utah Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu, Aras Kuş Cenneti’nin dünyadaki en önemli göç duraklarından biri olduğunu vurguladı.
Şekercioğlu, “Bozkır şahini Türkiye’nin en yaygın yırtıcılarından biri ancak bugüne dek kışı nerede geçirdikleri tam bilinmiyordu. Şimdiye kadar 33 bozkır şahinini uydu vericileriyle takip ettik ve bu, dünyanın en büyük bozkır şahini takip projesi konumunda.” dedi.
“Afrika’da Kışlayan Şahinler İlk Kez Bu Kadar Net İzleniyor”
Uydu teknolojisinin gelişmesiyle birçok yeni bilginin ortaya çıktığını anlatan Şekercioğlu, şöyle devam etti:
“Yeni nesil vericiler sayesinde bozkır şahinlerinin büyük bölümünün Orta ve Güney Afrika’da kışladığını belirledik.
5 ila 10 bin kilometre arasında değişen bu rotalar, doğanın ne kadar müthiş bir düzen içinde işlediğini gösteriyor.”
Şekercioğlu ayrıca, Iğdır’daki Aras Nehri Kuş Cenneti’nde verici takılan şahinlerin halen sinyal gönderdiğini belirterek,
“Şu anda aktif sinyal aldığımız bozkır şahinleri Kenya, Uganda, Kongo, Mozambik, Zambiya, Zimbabve, Angola ve Botsvana üzerinden uçuş halinde.
Bu kuşlar, Afrika kıtasında kışlarını geçiriyor ve baharda yeniden kuzeye dönüyorlar.” ifadelerini kullandı.
“Aras Kuş Cenneti Korunmalı”
Uzmanlar, Aras Kuş Cenneti’nin göçmen kuşlar için yaşamsal bir durak noktası olduğuna dikkat çekerek, bölgenin korunmasının uluslararası öncelik olması gerektiğini vurguluyor.
Binlerce kilometre yol alan bu kuşların, her dönüşte yeniden aynı rotaya uğraması doğanın kusursuz dengesini gözler önüne seriyor.
Kaynak: Anadolu Ajansı
