Zemheri, halk arasında “kışın kırkı” olarak bilinen ve soğukların en sert yaşandığı dönemdir. Her yıl 22 Aralık’ta başlayan bu süreç, 30 Ocak’a kadar devam eder. Peki, zemheri ne zaman başlıyor, ne zaman bitiyor? Zemheri nedir, nasıl geçer? Anadolu’da zemheriyle ilgili halk inanışları neler? İşte tüm merak edilenler…
ZEMHERİ NE ZAMAN BAŞLIYOR?
Zemheri, halk takviminde kışın en soğuk ve zorlayıcı dönemi olarak kabul edilir. Her yıl 22 Aralık’ta başlayan zemheri, 30 Ocak’a kadar devam eder. Bu tarih aralığı, gecelerin en uzun, güneşin en az ısıttığı ve hava sıcaklıklarının en düşük seviyelere ulaştığı zaman dilimine denk gelir.
ZEMHERİ NEDİR, NE ANLAMA GELİR?
Zemheri kelimesi, Arapça kökenli olup “şiddetli soğuk” veya “kara kış” anlamına gelir. Anadolu’da halk arasında bu dönem “kışın kırkı” ya da “zemherir” olarak da anılır. Bu sadece meteorolojik değil, aynı zamanda kültürel bir kavramdır. Soğukların zirve yaptığı, doğanın adeta uykuya geçtiği, yaşamın yavaşladığı bir süreci temsil eder.
ZEMHERİ SOĞUKLARI NASIL OLUR?
Zemheri boyunca:
- Don ve ayaz geceleri artar
- Sabahları kırağı ve buzlanma sık görülür
- Yüksek kesimlerde yoğun kar yağışı,
- Sisli, puslu ve durgun havalar etkili olur
Bu dönemde tarım ve hayvancılıkla uğraşanlar için dikkatli olunması gereken bir süreçtir. Özellikle don olayları, ürünler ve hayvanlar üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir.
HALK ARASINDA ZEMHERİYLE İLGİLİ NE DENİR?
Zemheri, Anadolu kültüründe önemli bir yere sahiptir. Bu dönemle ilgili çok sayıda deyim ve halk inanışı bulunur. Bunlardan bazıları:
- “Zemheride yoğurt isteyen, cebinde odun taşır”
- “Zemheri ayazı adamı gölgede dondurur”
Bu sözler, zemherinin ne kadar zorlu geçtiğini anlatır. Eski zamanlarda insanlar bu döneme girmeden önce odun, kömür, erzak gibi tüm kış hazırlıklarını tamamlamaya özen gösterirdi.
ZEMHERİ NE ZAMAN BİTER, SONRASINDA NE OLUR?
Zemheri, 30 Ocak’ta sona erer. Ancak bu soğukların tamamen bittiği anlamına gelmez. Ardından “Hamsin” adı verilen 50 günlük başka bir soğuk süreci başlar. Ancak halk inancına göre, en keskin ve dondurucu soğuklar zemheri döneminde yaşanır.
