Mutlak Butlan Nedir? Hukuki Sonuçları ve CHP Kurultay Davalarına Etkisi
Hukuk sisteminde sıkça gündeme gelen mutlak butlan, bir işlemin başından itibaren geçersiz sayılması durumunu ifade eder. Bu kavram, özellikle kamu düzenine aykırı veya şekil şartlarına uymayan işlemler için uygulanır ve herkes tarafından ileri sürülebilir.
Son dönemde CHP kurultay davaları kapsamında mutlak butlan tartışmaları kamuoyunun gündemine taşındı. Peki, mutlak butlan nedir, ne zaman uygulanır ve örnekleri nelerdir?
Mutlak Butlan Nedir ve Ne Anlama Gelir?
Mutlak butlan, hukuken geçerli olması gereken asli unsurları taşımayan işlemlerin başından itibaren yok hükmünde sayılması anlamına gelir. Bu işlemler, tarafların rızasına veya sonradan yapılacak düzeltmelere rağmen geçerli kabul edilemez.
Hukuka aykırı, kamu düzenine zararlı, fiil ehliyeti olmayan kişilerce yapılan veya şekil şartlarına uymayan işlemler mutlak butlana örnek olarak gösterilebilir. Mahkemeler, tarafların talep etmemesi durumunda bile bu geçersizliği re’sen dikkate alabilir.
Mutlak Butlan Örnekleri
· Evli bir kişinin tekrar evlenmesi: Önceki evlilik sona ermeden yapılan yeni evlilik geçersizdir.
· Fiil ehliyeti olmayan kişi: Ayırt etme gücü olmayan birinin yaptığı sözleşmeler baştan itibaren geçersizdir.
· Şekil şartına uyulmayan işlemler: Taşınmaz satışlarında yazılı şekil şartı yerine getirilmezse işlem mutlak butlan ile geçersiz olur.
· Ahlaka veya hukuka aykırı sözleşmeler: Suç işlemek amacıyla yapılan anlaşmalar geçersizdir.
· Kanunen yasak faaliyetler: Uyuşturucu üretimi veya kaçakçılık gibi sözleşmeler hukuken hükümsüzdür.
Mutlak Butlan Ne Zaman Uygulanır?
Mutlak butlan aşağıdaki durumlarda gündeme gelir:
· İşlemi gerçekleştiren kişi fiil ehliyetine sahip değilse (akıl hastalığı, yaş küçüklüğü vb.)
· İşlem, kanunda öngörülen şekil şartlarına uymuyorsa
· İşlem, emredici hükümlere veya kamu düzenine aykırıysa
· İşlemin konusu suç veya ahlaka aykırıysa
Özelliği, zamanaşımı veya hak düşürücü süreye tabi olmaması ve mahkemenin durumu kendiliğinden tespit edebilmesidir.
Mutlak Butlan Kararı Çıkarsa Ne Olur?
· İşlem baştan itibaren yok hükmündedir
· İşlemden doğan hak ve borçlar geçersiz olur
· Taraflar elde ettikleri hakları geri vermek zorunda kalır
· İşlem, sonradan düzeltilerek geçerli hâle getirilemez
· Resmi belgelerle tescillenmiş işlemlerde kayıtlar silinir, haklar geri alınır
CHP Kurultay Davasında Mutlak Butlan Çıkarsa Ne Olur?
CHP’nin 4-5 Kasım 2023 tarihli 38. Olağan Kurultayı ile ilgili açılan davalarda mutlak butlan kararı verilirse:
· Kurultay hukuken hiç yapılmamış sayılır, alınan tüm kararlar yok hükmünde olur
· Mevcut yönetim ve Parti Meclisi üyelikleri geçersizleşir
· Parti içinde yeni kurultay düzenlenmesi gerekir
· Geçici yönetim tartışmaları gündeme gelir
· Siyasi kriz derinleşir ve kamuoyunda tartışmalar başlar
Böyle bir karar, yalnızca hukuki değil, siyasi etkileriyle de Türkiye siyaset tarihinde önemli bir dönüm noktası oluşturabilir.
