Kur’an ve Hadislerde Deniz Ürünleri
İslam dininde helal ve haram yiyecekler öncelikle Kur’an-ı Kerim ve hadisler üzerinden değerlendirilir.
- Maide Suresi 96. ayet:
“Size ve yolculara geçimlik olmak üzere deniz avı ve yiyeceği helal kılındı…” - Hadis:
“Denizin suyu temiz, ölüsü helaldir.” (Ebû Dâvud, Taharet 41)
Bu ifadeler, denizden çıkan yiyeceklerin genel anlamda helal kabul edildiğini gösterse de mezhepler bu hükmü farklı yorumlamaktadır.
Hanefi Mezhebine Göre Midye Haram
Hanefi mezhebi, deniz ürünleri konusunda en katı yoruma sahiptir. Hanefi alimlerine göre:
- Balık dışında kalan tüm deniz canlıları helal değildir.
- Midye, karides, yengeç, ıstakoz ve kalamar gibi türler bu kapsama girer.
- Gerekçe olarak midyenin pislik temizleyici yapısı ve necâset taşıyıcı olması gösterilir.
Dolayısıyla Hanefiler için midye yemek caiz değildir.
Şafii Mezhebine Göre Midye Helal
Şafii mezhebi ise deniz ürünlerinde daha esnek bir yaklaşım sergiler.
- Sadece denizde yaşayan,
- Sudan çıktıktan sonra kısa sürede ölen,
- Boğazlama gerektirmeyen
tüm deniz canlıları helal kabul edilir. Bu şartlara uyan midye, Şafii mezhebine göre yenilebilir.
Diyanet İşleri Başkanlığı’nın Açıklaması
Diyanet, midye konusunda vatandaşlardan gelen sorular üzerine resmi görüşünü defalarca paylaşmıştır. Buna göre:
“Kur’an-ı Kerim’de denizden elde edilen yiyeceklerin helal olduğu belirtilmiştir. Ancak Hanefi mezhebine göre balık dışındaki deniz ürünleri caiz görülmez.”
Diyanet, doğrudan “helal” ya da “haram” hükmü vermek yerine mezhep farklılıklarını vurgular ve kararı bireyin inancına bırakır.
İlahiyatçıların Görüşleri
Prof. Dr. Nihat Hatipoğlu konuyla ilgili şu değerlendirmeyi yapmıştır:
“Kur’an’da midyenin haram olduğu açıkça yazmaz. Denizden çıkan her canlının balık hükmünde olduğunu kabul edenler var. Ancak kabuklu deniz ürünlerini balıktan saymayan mezhepler, bunları haram görmektedir. Bu konu içtihat farkıdır.”
Midyenin Haram Görülme Sebepleri
Midyenin haram sayılmasının temel nedenleri arasında:
- Deniz dibindeki pislikleri süzerek beslenmesi,
- Ağır metaller ve toksinleri biriktirmesi,
- Çamur ve kirli ortamlarda yaşaması
gösterilmektedir. Bu sebepler, özellikle Hanefi yorumunda midyenin necâset taşıyıcısı olduğu kanaatini güçlendirmiştir.
Sonuç: Midye Yemek Caiz mi?
Midye konusunda tek ve kesin bir hüküm yoktur. Mezheplere göre farklılık bulunmaktadır:
- Hanefi mezhebi: Midye haramdır.
- Şafii mezhebi: Midye helaldir.
- Diyanet: Mezheplerin farklı görüşlerini ortaya koyar, tercihi bireye bırakır.
Dini hassasiyeti olan kişiler, kendi mezhep anlayışlarına göre hareket ederek midye tüketip tüketmemeye karar vermelidir.
