Yarım asrı aşkın süredir kapalı olan Heybeliada Ruhban Okulu, Türkiye’nin siyasetinde, uluslararası diplomaside ve kültürel tartışmalarında gündem olmaya devam ediyor. Peki, okul neden kapatıldı, tarihi ne, yeniden açılma ihtimali var mı? İşte tüm merak edilenler…
Heybeliada Ruhban Okulu’nun Tarihi
Heybeliada Ruhban Okulu’nun geçmişi, Bizans dönemine kadar uzanıyor. Ümit Tepesi’nde Aya Triada Manastırı’nın temelleri üzerine kurulan okul, 1844 yılında dönemin Fener Rum Patriği IV. Germanos’un girişimiyle “Yüksek Ortodoks Teoloji Okulu” olarak eğitime başladı.
127 yıl boyunca aralıksız eğitim veren okul, sadece İstanbul’daki Rum toplumu için değil, tüm Ortodoks dünyası için bir din adamı yetiştirme merkezi oldu. 990 öğrencinin mezun olduğu kurumdan 12 İstanbul Patriği ve farklı ülkelerin dini liderleri çıktı.
Kütüphanesi de dünya çapında dikkat çekici bir arşive sahipti. 120 bini aşkın kitap ve yüzlerce nadir el yazmasıyla, Antik Yunan’dan 16. yüzyıl matbaalarına kadar geniş bir koleksiyon barındırıyordu.
Heybeliada Ruhban Okulu Neden Kapatıldı?
1971 yılında çıkarılan bir yasa, Türkiye’deki tüm özel yüksekokulların devlet üniversitelerine bağlanmasını zorunlu hale getirdi. Ruhban Okulu ise özerk yapısını kaybetmemek için bu düzenlemeyi kabul etmedi ve kapılarını kapattı.
Patrikhane’nin Danıştay’a yaptığı başvuru da, okulun “tüzel kişiliği bulunmadığı” gerekçesiyle reddedildi. Böylece, 127 yıllık eğitim geleneği sona erdi.
Heybeliada Ruhban Okulu Yeniden Açılacak mı?
Okulun yeniden açılması konusu, yıllardır hem Türkiye’nin iç siyasetinde hem de uluslararası ilişkilerinde tartışma yaratıyor.
· 2012’de dönemin ABD Başkanı Barack Obama, Türkiye ziyaretinde okulun açılma ihtimalinden memnuniyet duyduğunu dile getirdi.
· Cumhurbaşkanı Erdoğan da geçmiş yıllarda farklı liderlerle yaptığı görüşmelerde konunun gündeme geldiğini, Patriğin de taleplerini ilettiğini açıklamıştı.
Ancak bu süreçte kesin bir karar alınmadı. Tartışmalar hâlâ Lozan Antlaşması çerçevesinde sürüyor.
· Açılmasını destekleyenler, azınlıkların kendi kurumlarını kurma hakkı olduğunu ve okulun kapalı tutulmasının asıl aykırılık oluşturduğunu savunuyor.
· Karşı çıkanlar ise, okulun yeniden açılmasının ekümenik bir etki yaratacağını ve Türkiye’nin çıkarlarıyla çelişeceğini ileri sürüyor.
Heybeliada Ruhban Okulu Günümüzde
Okul, bugün hâlâ sessizliğini koruyor. Yarım yüzyıldır öğrencisiz kalan bina, Türkiye’nin kültürel ve diplomatik hafızasında simgesel bir anlam taşıyor. Yeniden açılıp açılmayacağı belirsiz olsa da, her yeni diplomatik görüşmede gündeme gelmeye devam ediyor.
