Boraltan Faciası Nedir?
Boraltan Faciası, 1945 yılında Türkiye–Sovyetler Birliği sınırında, Aras Nehri üzerindeki Boraltan Köprüsü çevresinde yaşanan ve tarihe insanlık dramı olarak geçen olaydır. II. Dünya Savaşı’nın hemen ardından, Azerbaycan kökenli Sovyet askerlerinin Türkiye’ye sığınmasının ardından yaşanan gelişmeler, diplomatik baskılar ve siyasi dengeler nedeniyle trajik bir sonla sonuçlandı.
Türkiye’ye iltica eden askerler, dönemin uluslararası konjonktürü ve mütekabiliyet (karşılıklılık) ilkesi çerçevesinde Sovyetler Birliği’ne iade edildi. Ancak iade edilen askerlerin, sınırın karşı tarafında kurşuna dizilerek öldürüldüğü iddiası, Boraltan Faciası’nı Türkiye siyasi tarihinin en tartışmalı olaylarından biri haline getirdi.
Boraltan Köprüsü Olayı Nedir?
Boraltan Köprüsü Olayı, Aras Nehri üzerindeki köprüden Türkiye topraklarına geçen Azerbaycan kökenli Sovyet askerlerinin akıbetini ifade eder. Savaş sonrası dönemde Sovyetler Birliği’nin Türkiye üzerinde artan baskıları, sınır güvenliği ve diplomatik ilişkiler, Ankara’yı zor bir kararın eşiğine getirdi.
Kaynaklara göre Türkiye’ye sığınan askerler başlangıçta koruma altına alındı. Ancak Sovyetler Birliği’nin resmi iade talepleri üzerine süreç yeniden değerlendirildi. Türk kökenli olanların Türkiye’de kalması yönünde çözüm arayışları gündeme gelse de, bu girişimler sonuçsuz kaldı. Sonuçta askerlerin Sovyetler’e teslim edilmesi, insan hakları ve vicdan muhasebesi açısından uzun yıllar tartışılacak bir karar olarak kayıtlara geçti.
Boraltan Köprüsü Faciasında Kaç Kişi Öldü?
Boraltan Faciası’nda hayatını kaybedenlerin sayısı konusunda farklı kaynaklarda değişik rakamlar yer alıyor. Tarihsel anlatımlarda en sık geçen bilgiler şöyle:
-
Türkiye’ye sığınan asker sayısı: yaklaşık 146 ila 195 kişi
-
Sovyetler Birliği’ne iade edildikten sonra öldürülenlerin sayısı: tamamına yakını
Bu nedenle Boraltan Köprüsü faciası, sayısal verilerden bağımsız olarak, savaş sonrası dönemin en ağır insan hakları ihlallerinden biri olarak anılıyor. Olay, Türkiye’nin Soğuk Savaş öncesi dönemde karşı karşıya kaldığı diplomatik baskıların ve zor tercihlerinin sembolü haline geldi.
Tarihte Boraltan Faciası’nın Yeri
Boraltan Faciası, yalnızca Türkiye–Sovyetler ilişkilerinde değil, Türk siyasi hafızasında da derin izler bıraktı. Yıllar boyunca edebiyata, şiirlere ve siyasi tartışmalara konu olan olay, devletler arası ilişkilerde insan hayatının nasıl ikinci plana itilebildiğini gösteren acı bir örnek olarak anılmaya devam ediyor.
Boraltan Köprüsü’nde yaşananlar, bugün hâlâ “devlet aklı mı, insanlık vicdanı mı?” sorusunu gündemde tutan tarihsel bir kırılma noktası olarak değerlendiriliyor.
