Beyaz Toros ifadesi, son günlerde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın PKK’nın silah bırakması ve güvenlik konularıyla ilgili yaptığı açıklamalar sonrasında yeniden gündeme geldi. Erdoğan, İstişare ve Değerlendirme Toplantısı’nda yaptığı konuşmada Beyaz Toroslara değinerek, bu ifadenin tarihsel ve toplumsal önemine dikkat çekti.
Beyaz Toros’un Tarihçesi ve Anlamı
Beyaz Toros, Türkiye’nin özellikle 1990’lı yıllarında Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yaşanan faili meçhul cinayetler, zorla kaybetmeler ve insan hakları ihlalleri ile özdeşleşmiş beyaz renkteki Renault Toros marka araçları tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Bu araçlar genellikle sivil kıyafetli kişilerce kullanılmış ve vatandaşları zorla bindirip kaybettikleri iddialarıyla hafızalarda yer etmiştir.
Devlet Destekli Operasyonlarda Beyaz Toros
Beyaz Toroslar, dönemin devletin gizli operasyonlarında, özellikle JİTEM (Jandarma İstihbarat ve Terörle Mücadele) gibi yapıların uygulamalarında kullanılmıştır. Halk arasında “ölüm arabası” olarak anılan bu araçlar, adeta bir korku sembolü haline gelmiştir. Beyaz rengin tercih edilmesinin resmi bir açıklaması bulunmamakla birlikte, bazı kaynaklar bu rengin devlet destekli operasyonlarda suçların gizlenmesi amacıyla seçildiğini öne sürmektedir.
Beyaz Torosların Toplumsal Etkisi
Sadece kaçırma veya operasyon amaçlı kullanılmakla kalmayan Beyaz Toroslar, zaman zaman halkı sindirmek ve korkutmak için sokaklarda park ettirilmiş, “gözümüz üzerinizde” mesajı vermek amacıyla kullanılmıştır. Bu araçlar, 1990’ların karanlık döneminde yaşanan insan hakları ihlalleri ve zorla kaybetmelerin simgesi haline gelmiş, Türkiye’nin toplumsal hafızasında unutulmaz bir yer edinmiştir.
Beyaz Toros, Tarihe Bir Simge Olarak Geçti
Beyaz Toros ifadesi, sadece bir araçtan çok daha fazlasını temsil eder. 1990’larda Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da yaşanan gizli operasyonlar, kayıplar ve ihlallerle özdeşleşmiş bu araçlar, devlet destekli faili meçhul olayların sembolü olarak anılmaktadır. “Ölüm arabası” lakabı, dönemin karanlık gerçeklerini hafızalarda canlı tutmaktadır.
Kaynak: Haber merkezi
